یادداشت‌ها

در بررسی وضعیت کنونی ایران و یافتن راه‌حل برای مسایل آن با دو پدیده‌ی خطرناک روبرو هستیم.  اولی مسیر زوالی است که سال‌ها شروع شده است و همه‌ی جنبه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و سیاسی جامعه را در برمی‌گیرد، و نهایت آن می‌تواند فروپاشی کامل ملی و سرزمینی باشد.  دومی اما به تغییرات درازمدت‌تر و زیربنایی‌تری مربوط است که همانا توسعه نیافتگی است.

دکتر شهریار شفقی: در رابطه با حمله روسیه به اکراین سوالی به این صورت می‌تواند مطرح شود: اینکه گفته می‌شود نظم نوینی در جهان در حال شکل‌گیری است (یا ممکن است شکل گیرد) منظور چیست؟  دلایل این تغییر و تبعات آن (اگر شکل گیرد) چه هستند؟ پاسخ من بعد از …

تحلیل نظام­مند از حکمرانی و تعامل بین عناصر تشکیل­دهنده آن، کلیدی برای درک روند توسعه یک ملت است. در این مقاله با ارزیابی کیفیت حکمرانی در ایران طی نیم قرن گذشته تلاش می­شود چنین تحلیلی ارائه شود. برای این منظور، از یک چارچوب چندبعدی برای توصیف چگونگی تطور دولت (نهاد قدرتمند در سیستم حکمرانی)، حاکمیت قانون و پاسخگویی (نهادهای ناظر در سیستم حکمرانی) و روابط آنها با رشد اقتصادی، مشروعیت دولت و بسیج اجتماعی در ایران معاصر استفاده می­شود.

در این مقاله، روند مهاجرت بین المللی ایرانیان را به تصویر می­کشیم و در مورد علل و پیامدهای اساسی آن برای آینده ایران بحث می­کنیم. تحلیل ما مبتنی بر مجموعه داده­هایی است که دولت­های ملی و آژانسهای بین المللی منتشر کرده­اند. علاوه بر این، یک الگوریتم طبقه بندی برای شناسایی دانشمندان ایرانی­تبار که در کشورهای خارجی مشغول به کار هستند، از طریق تحلیل سوابق انتشارات جهانی در دهه های گذشته تهیه کرده­‌ایم.

جایی که از آن سخن میگویم عرصه ی فقدان است، عرصه ی نبود من رهایی یافته. مردمانش اسیر و دربند زبان، شهروندانی که به قول رانسیر زبان را خلق نمی کنند، بلکه اطاعت میکنند. ... خیابانهایشان عرصه سیاست ورزی و بازیگوشی های واژگان برای قلقک دادن قدرت نیست.

تحقیقات نشان می‌دهند که دستمزد بر اساس هزینه زندگی آبرومندانه با عث کاهش فقر می‌شود و می‌تواند به رشد اقتصادی در یک جامعه کمک کند. افرادی که درآمد کافی دارند می‌توانند محصولات و خدمات بیشتری را خریداری کنند. در بسیاری از کشورها (آمریکا، انگلیس، ایرلند، بنگلادش و استرالیا) قوانین خاصی برای پرداخت دستمزد بر اساس زندگی آبرومندانه وضع شده، ولی این قوانین بیشتر برای سازمان‌های دولتی است و قابل اعمال در بخش خصوصی نیست. تعداد رو به ازدیادی از شرکت‌های خصوصی هم به این نتیجه رسیده‌اند که به نفع شرکت و جامعه است اگر دستمزد حداقلی افراد بر مبنای هزینه های واقعی زندگی در هر منطقه باید محاسبه شود.

در لهستان، نیز چند ماه پیش از انقلاب مذاکراتی میان رژیم کمونیستی و اتحادیۀ کارگری همبستگی، که خواهان کثرت‌گرایی سیاسی بود، جریان داشت. در کمال شگفتیِ تقریباً همگان، در آوریل ۱۹۸۹ رژیم برگزاری انتخابات برای شکل‌گیریِ پارلمانی کثرت‌گرا را پذیرفت. در انتخابات ماه ژوئن آن سال اتحادیه همبستگی با فراتر رفتن از خوشبینانه‌ترین پیش‌بینی‌ها، توانست ۲۶۰ کرسی از ۲۶۱ کرسی ممکن را کسب کند...

تولید سوخت‌های فسیلی سر به فلک گذاشت، آزادسازی گازهای گلخانه‌ای افزایش یافت و نابه‌سامانی اقلیمیْ شتاب بیش‌تری یافت. در سال ۲۰۰۱ «هیئت بینادولتیِ دگرگونیِ اقلیمی» پیش‌بینی کرده بود که تا سال ۲۰۵۰ دی‌اکسید کربن اتمسفر دو برابر خواهد شد. راستش را بخواهید جهان در سال ۲۰۴۲ به این رقم رسید. دانشمندان چشم آن داشتند که دمای جهان، نسبت به دوره‌ی پیشاصنعتی ۲ تا ۳ درجه بالاتر برود؛ ولی دما ۳.۹ درجه بیش‌تر شد.

عاقل نامیدن انسان به مثابۀ یک استعداد بشری جای درنگ ندارد. تمایز میان عاقل بودنِ بالقوه و به فعلیت درآوردن قوۀ عقل در انسان نیز به شرح و بسط حاجت ندارد. بی‌تردید خردمند شخصی است که می‌تواند نیروی عقل خویش را به کار بگیرد. او با توسل به اراده چنین می‌کند. انسان در پرتو تعلیم و تربیت و کسب تجربه و مهارت، قادر خواهد بود به بلوغ عقلانی برسد تا بتواند آزادانه جهان پیرامون خویش را درک کند، تحلیل کند، مورد سنجش و ارزیابی قرار ‌دهد و به جایگاه تصمیم‌گیری برسد. از این منزلگاه است که انسان درک روشنی از آزادی به دست می‌آورد.

بی‌اعتمادی گسترده در روابط دولت با مردم (که در عرصه اطلاع‌رسانی عمومی در مواردی مانند گران‌شدن نرخ بنزین، سقوط هواپیمای اوکرایینی و شیوع همه‌گیری کرونا آشکارا مشهود بود)، بی‌اعتمادی مردم به دولت (که تجلیات آن در رفتارهای اجتماعی در قبال عرصه‌هایی مانند بازار و انتخابات آشکارتر از آن است که انکار شود) و بی‌اعتمادی مردم به مردم (که نشانه‌های آن در مبادلات و تعاملات روزمره ایرانیان فراوان به‌چشم می‌خورد) را به‌دنبال داشته است؛ پدیده‌ای که نزد صاحب‌نظران به‌عنوان کاهش فزاینده سرمایه اجتماعی شناخت شده است.