برگزیده‌ها

پژوهشکده مطالعات پیشرفته خاورمیانه با همکاری مرکز توسعه اجتماعی آفرینش برگزار می کند: نشست امام موسی صدر؛ تلاش برای تحقق وفاق رالزی

چه بودیم؟ چگونه آنگونه بودیم؟ چه هستیم؟ چرا اینگونه شده‌ایم؟ و راه‌حل برون‌رفت از وضعیت کنونی چیست؟

اگر بخواهیم فهرست مطالبات ملی ما ایرانیان را طی دو سده اخیر برشماریم، خواستی همگانی برای آزادی، عدالت و استقلال قطعا در سرلوحه آن قرار می‌گیرد و اگر بخواهیم هدف کسب این مطالبات را مشخص کنیم، نقطه اجماع آنها را در تمنای پیشرفت و توسعه‌یافتگی می‌یابیم و اگر از ما پرسیده شود: «برای چه می‌خواهید توسعه‌یافته باشید؟» مانند همه جوامع انسانی دیگر پاسخ می‌دهیم: «برای خوشبختی». تا این مرحله، صورت مساله بدیهی و روشن و با شناخت‌مان از هویت تاریخی‌مان سازگار و منطبق به ‌نظر می‌رسد.

جلسه‌ی نقد و بررسی کتاب «زندگی چگونه بود؟» تاریخ تحلیلی توسعه و خوشبختی در جهان ۲۰۱۰-۱۸۲۰

کتاب «دانشگاه؛ تاریخچه یک نهاد اروپایی» نوشته هانس آلبرشت کخ است و توسط محبوبه شمشادیان از آلمانی به فارسی ترجمه شده، به همت مرکز پژوهشی توسعه اجتماعی آفرینش و با همکاری انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی منتشر شد.

این مقاله سه قسمت دارد که هر سه بخش بر محور سه پرسش می‌گردند: یکم، سیر تاریخی و تبارشناسی مسئله‌ی حجاب در ایران معاصر چگونه است؟ دوم، آیا حجاب را می‌توان به‌عنوان یکی از مصادیق هر سه سطح عدم به‌رسمیت‌شناسیِ اکسل هونت به شمار آورد؟ در راستای پاسخ‌گویی به این پرسش، نخست به تعریف به‌رسمیت‌شناسی نزد اکسل هونت پرداخته شده است و سپس با شرح سطوح سه‌گانه‌ی عدم به‌رسمیت‌شناسی، مسئله‌ی حجاب در هر یک از این سطوح بررسی می‌شود. در نهایت پرسش سوم این است که چه بدیلی می‌توان برای مسئله‌ی حجاب متصور شد؟

حال باید قدرتی که بتواند قانون را پشتیبانی کند ایجاد کرد؛ قانونی که مردمی باشد (جمهوری). نکته‌ی مهم در اینجا این است که بنیاداً هیچ قانونی نمی‌تواند اجرای خود را تضمین کند. به‌زبان فلسفی یعنی هیچ سامانه‌ای کفایت حیات را نمی‌کند. بنابراین همیشه به قدرتی مردمی برای تضمین اجرای قانون نیاز است. این قدرت مردمی همان جامعه‌ی مدنی است.

هر بخش از بخش‌های هیجده‌گانه کتاب موضوع مستقلی است که به نوعی چکیده و ماحصل نگاه ارایه‌دهنده آن به مقوله توسعه در ایران و چالشها و راهکارهای آن است. بنابراین، مطالعه هر بخش می‌تواند مسقل و مجزای از مطالعه سایر بخش‌ها صورت گیرد و از این جهت رعایت ترتیب خاصی برای مطالعه مد نظر نیست و مشکل خاصی در این زمینه وجود ندارد. اما با وجود این، از آنجا که محور مشترک همه مباحث و بخش‌های کتاب تمرکز بر وضعیت ایران و موانع توسعه آنست با خواندن و تامل در مفاد همه بخش‌هاست که می توان به نگاهی جامع تر در این زمینه دست یافت.

جهان در آستانه تحولات جدیدی است، مبانی نظری، نگاه، رویکرد، سامانی جدید و سبک زندگی نوینی را طلب می‌نماید. این امر به لحاظ عملکردمان در گذشته در تعامل با انسان‌ها، طبیعت و خداوند گویا به گونه‌ای تقدیر شده است که برای تدبیر جدید باید از توان جمعی محلی، منطقه‌ای و جهانی برای برون رفت از فروبستگی و تحقق «خیرعمومی» و توسعه پایدار با یاری خداوند بهره‌مند گردید.

در بررسی وضعیت کنونی ایران و یافتن راه‌حل برای مسایل آن با دو پدیده‌ی خطرناک روبرو هستیم.  اولی مسیر زوالی است که سال‌ها شروع شده است و همه‌ی جنبه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و سیاسی جامعه را در برمی‌گیرد، و نهایت آن می‌تواند فروپاشی کامل ملی و سرزمینی باشد.  دومی اما به تغییرات درازمدت‌تر و زیربنایی‌تری مربوط است که همانا توسعه نیافتگی است.