Tag Archives: شهریار شفقی

مقدمه: ضرورت پرداختن به مقوله‌ی مسلمانی ساختار اشاره به مقوله‌ی مسلمانی منابع معنی مسلمانی حقیقت مسلمانی ما یا آنها؟ آیا مسلمانی جایگزینی دارد؟ روش مسلمانی برنامه‌ی کلی مسلمانی در این نوشتار سعی کرده‌ام از سبک دکتر علی شریعتی پیروی کنم، یعنی مطالب را تا حد امکان به زبان ساده بنویسم؛ …

حال باید قدرتی که بتواند قانون را پشتیبانی کند ایجاد کرد؛ قانونی که مردمی باشد (جمهوری). نکته‌ی مهم در اینجا این است که بنیاداً هیچ قانونی نمی‌تواند اجرای خود را تضمین کند. به‌زبان فلسفی یعنی هیچ سامانه‌ای کفایت حیات را نمی‌کند. بنابراین همیشه به قدرتی مردمی برای تضمین اجرای قانون نیاز است. این قدرت مردمی همان جامعه‌ی مدنی است.

در بررسی وضعیت کنونی ایران و یافتن راه‌حل برای مسایل آن با دو پدیده‌ی خطرناک روبرو هستیم.  اولی مسیر زوالی است که سال‌ها شروع شده است و همه‌ی جنبه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و سیاسی جامعه را در برمی‌گیرد، و نهایت آن می‌تواند فروپاشی کامل ملی و سرزمینی باشد.  دومی اما به تغییرات درازمدت‌تر و زیربنایی‌تری مربوط است که همانا توسعه نیافتگی است.

در رفتن به حج ما درگیر همین دو حرکت هستیم.  یکی آنچه هایدگر متافیزیکی می‌نامد (حرکت اول: مسافرت از شهر خود به مکه) که بدنبال هدفی (خدا در خانه‌ی خدا) در انتهای یک راه است، برای رسیدن به مقصود (خدا) و حل تمام مشکلات، و فائق آمدن بر تناهی خود.  در حرکت دوم که ناقض و نافی حرکت اول است (که در محل ملاقات رخ می‌دهد و سمبل آن هفت بار چرخیدن بدور کعبه است)، متوجه می‌شویم که راه‌حلی نهایی و یک‌بار-برای-همیشه وجود ندارد، و این‌که مقصود، رفتن بسمت مقصود است، که حل مشکلات‌مان در حل کردن بی‌نهایت مشکل است

به‌نظر می‌آید که با پرداختن به علوم انسانی، سوال انسان چیست نیز ضرورتاً پاسخ داده می‌شود. ولی اینگونه نیست. برای فهم چرایی این موضوع ابتدا خوب است که به تعریف علم رجوع کنیم. مارتین هایدگر در بررسی پدیدارشناسانه علوم نشان می‌دهد که علم به عنوان رویداشت (Verhalten, Comportment) ابتدا باید بن‌مایه هستی شناختی قلمرو مورد بررسی علم را پیشاپیش نزد خود داشته باشد.

به‌دلیل پیچیدگی مقولات مورد تفکر این نظریه‌پردازان حتی خود آنها مجبور بودند تا اندازه‌ای مکث کنند تا بخوبی و روشنی تبعات تفکر خود را بشناسند.  در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ قرن ۲۰ میلادی هنوز نظریه‌پردازان اروپایی و آمریکاییِ طرفدار نیچه و هایدگر به‌لحاظ فکری به انسجام نرسیده بودند و برای مدتی مسحور و درگیر هضم یافته‌های خود شده بودند.

اگر به دلایلی امروز از نظر آماری، استادان بی‌سواد و مدیران بی‌کفایت در نظام آموزشی و پژوهشی حضور دارند (تکرار می‌کنم: از نظر آماری)، آنگاه چه دانشگاه‌ها دولتی باقی بمانند، چه تجاری شوند تفاوتی در کیفیت نظام آموزشی پیش نخواهد آمد.  با مقایسه‌ای ساده بین وضعیت دانشگاه‌ها و چگونگی پیاده‌سازی اصل ۴۴ و مافیاهایی که بر شرکت‌ها و سازمان‌های «خصولتی» چنگ انداخته‌اند روشن می‌شود که زمانی که نظام غیررسمی براساس غریزه‌ی شهوت قدرت حرکت کند، تفاونی بین دولتی بودن و خصوصی بودن نمی‌توان قایل شد.

این مقاله سعی در پاسخ به سؤال اصلی همایش بین‌المللی انجمن علوم سیاسی ایران (۱۳۹۸) تحت عنوان «اصلی‌ترین مشکل ایرانِ کنونی و راه فهم و حل آن از نظرگاه علم الاجتماع و بویژه سیاست چیست؟» دارد.

سخنان دکتر شهریار شفقی در اولین جلسه‌ی هم‌اندیشی مرکز پژوهشی توسعه اجتماعی آفرینش.