مرکز پژوهشی توسعه اجتماعی آفرینش مرکز پژوهشی توسعه اجتماعی آفرینش
عباس ملکی:
با سلام خدمت دوستان گرامی
با توجه به این که در این روزها و شب ها ممکن است دوستان فرصتی برای آشنا شدن با یک کتاب جدید داشته باشند، این پیام را خدمت شما می فرستم.
روز شنبه سوم اسفند یک جلسه در دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه برای رونمایی از یک کتاب برگزار شد. کتابی با نام «دولتمردان چگونه فکر می کنند؟ روانشناسی سیاست بین الملل»
این یک کتاب است از رابرت جرویس. رابرت جرویس در دهه‌های اخیر در روانشناسی سیاسی و کاربرد آن در روابط بین‌الملل پیشرو بوده است. او استاد روابط بین‌الملل دانشگاه کلمبیا و رئیس پیشین انجمن علوم سیاسی آمریکا است. جرویس صاحب تألیفات مهم و متعدد در حوزۀ روابط بین‌الملل است؛ ازجمله کتاب معروف برداشت و سوء برداشت در سیاست بین الملل که نظریه های آن از دهه هفتاد میلادی تاکنون معتبر بوده است.
کتاب حاضر مهم‌ترین دیدگاه‌های جرویس را در این حوزه عرضه می‌کند. این کتاب به چهار بخش تقسیم شده و در مجموع دوازده فصل دارد:
بخش اول یک بررسی اجمالی است از مفاهیم کلیدی و مباحث وابسته به آنها در روانشناسی سیاسی؛
بخش دوم دو روش شهودی و اریب‌دار به نام «نمایندگی» و «نظریۀ چشم انداز» را بررسی می‌کند؛
بخش سوم کاربردهای سیاست بین المللی را در تعامل نظریه روان شناسی سیاسی و روابط بین الملل بیان می کند؛
و بخش چهارم به جزئیات باورها و ادراک‌ها از ارتباط مشخص با موضوعات امنیت ملی می‌پردازد.
هر یک از فصل‌های کتاب قبلاً به صورت مقالاتی در مجلات علمی چاپ شده اند؛ بنابراین هر فصل مقدمه و نتیجه گیری جداگانه‌ای دارد. رابرت جرویس در مقدمۀ کتاب ارتباط و اتصال مقالات را به‌خوبی انجام داده است.
علت اینکه از میان کتاب‌های دیگری که در این حوزه نوشته شده است، این کتاب را برگزیدیم، این است که هم نویسنده در این زمینه متخصص است و هم متن کتاب کوتاه و گویا است. به طور مشخص، برتری این کتاب بر سایر کتاب‌های موجود در این زمینه را می توان به شرح زیر برشمرد:
اول) رابرت جرویس بزرگ‌ترین واضع نظریات روانشناسی سیاسی است که اکنون در قید حیات است.
دوم) نظریه‌های رفتاری در مورد توجیه و تحلیل چگونگی تصمیم‌گیری رهبران و مسئولان تصمیم‌گیری در سطوح سیاسی کشورها تاکنون نتایج درخشانی به همراه داشته است؛ مثلاً، تجریه‌وتحلیل وضعیت روانی و روحیات صدام حسین می‌تواند تا اندازه‌ای چرایی شروع جنگ ایران و عراق را برای ما مشخص کند.
سوم) علوم تصمیم‌گیری جزو علوم میان‌رشته‌ای است که، علاوه بر استفاده از نظریات سیاسی و روابط بین‌الملل، از ریاضیات و به‌خصوص نظریۀ بازی‌ها کمک می‌گیرد. در این زمینه، جرویس به‌خوبی در تبیین چگونگی و چرایی تصمیم‌گیری توسط چند بازیگر مستقل و استراتژی‌های انتخابی توسط آنان برای رسیدن به یک بده‌بستان (payoff) استفاده کرده است.
چهارم) روابط بین‌الملل، در حال حاضر، شاید با مدل هرج‌ومرج (chaotic model) تناسب و نزدیکی بیشتری داشته باشد. کتاب، به‌صورت مشخص، از موارد (cases) عینی و واقعی در تاریخ روابط میان ملت‌ها و دیپلماسی بهره برده است.
این کتاب نشان می‌دهد که تنوع وسیع و پیچیده‌ای در رفتار انسان و روابط بین‌الملل وجود دارد؛ به‌علاوه، مطالب آن حاکی است که انتظارات و نیازهای سیاسی و روان‌شناختی محرک‌های اصلیِ برداشت‌ها در روابط بین‌الملل‌اند. دولتمردان چگونه می‌اندیشند توضیح می‌دهد که چگونه تصمیم‌گیران برای جستجو و پردازش اطلاعات در عرصۀ سیاست خارجی و امنیت ملی از میان‌برهای متعدد استفاده می‌کنند و چگونه برخی از رفتارها که از مقولۀ سوء برداشت‌هاست، اغلب به شکست می‌انجامد.
اهمیت این کتاب در چگونگی برخورد با تحولات سیاسی ــ اعم از سیاست داخلی و خارجی ــ و همچنین روابط بین‌الملل است. نیاز به آشنایی با نظریه‌های جدید در رشته‌هایی مانند علوم سیاسی، علوم تصمیم‌گیری، روابط بین‌الملل و روانشناسی سیاسی انکارناپذیر است. این کتاب از این رو اهمیت دارد که به خوانندگان نشان می‌دهد که، از منظر روانشناسی سیاسی، بسیاری از رویدادهای سیاسی چرا رخ دادند؛ مثلاً، چرا هیتلر، علی‌رغم معاهدۀ برست ـ لیتوفسک، به اتحاد شوروی حمله کرد؟ چرا اتحاد شوروی در مسئلۀ خلیج خوک‌ها، از مواضع خود عقب‌نشینی کرد؟ چرا ولادیمیر پوتین به شبه‌جزیرۀ کریمه لشکرکشی کرد؟
برخی از مترجمان کتاب حاضر در رشتۀ روابط بین الملل فعالیت می‌کنند و سال‌ها است که در دانشگاه های کشور موضوعات و مفاهیم روابط بین الملل را تدریس می کنند. آنان آثاری در زمینه های سیاسی و بین المللی نوشته و چاپ کرده‌اند.
قبل از این من کتاب سوء برداشت های ایران و آمریکا؛ یک گفتگو حاصل کار جمعی تعدادی از پژوهشگران ایرانی و آمریکایی در قالب مجموعه مقالات را با با جان تیرمن، از مرکز مطالعات بین الملل انستیتو تکنولوژی ماساچوست آمریکا منتشر کردم. در این کتاب، رابرت جرویس مقالۀ مفصلی دارد تحت عنوان ایالات متحده و ایران: برداشت ها و دام های سیاست گذاری که در کتب و مقالات بسیاری به آن استناد شده است.
این کتاب برای پژوهشگران می تواند منبع خوبی جهت تحقیق باشد. مطالعۀ آن به تصمیم گیران و دولتمردان نشان می دهد که چگونه تصمیم های آنها ساخته شده و چه پیامدهایی دارد. و سرانجام برای مخاطبان عمومی، این کتاب موجب آگاهی بیشتر در زمینه علم روابط بین الملل و علوم وابسته مانند تصمیم گیری، روانشناسی سیاسی، و تاریخ می‌شود.
فایل پیوست، ارائه من در جلسه معرفی کتاب است.
معرفی کتاب دولتمردان چگونه فکر می کنند
